نخستین مجلس مشروطه - راوه بلاگ

نخستین جلسه دوره اول مجلس شورای ملی 14 مهر 1285 برابر با 6 اکتبر 1906 در کاخ گلستان و در حضور مظفرالدین شاه قاجار گشایش یافت. مجلس شورای ملی در جریان جنبش مشروطه و بر پایه اولین قانون اساسی ایران تشکیل شد و همراه با مجلس سنا، در حکم مجلس ایران بود.

مجموعه مجلس شورای ملی و مجلس سنا را اغلب به نام مجلسین می خواندند. در آن زمان خانه میرزاحسین خان سپهسالار (صدراعظم معروف دوره ناصری) واقع در میدان بهارستان (جنب مسجد و مدرسه سپهسالار) به تشکیل جلسات مجلس شورای ملی اختصاص می یافت که تا انقلاب ایران در سال 1357 ه . ش بیشتر جلسات در همان جا تشکیل می شد.

در دوران آغازین مجلس، به احترام فرمان مشروطیت مظفرالدین شاه به مجلس شورای ملی ایران دارالظفر نیز می گفتند. از صدور فرمان مشروطیت در سال 1285 خورشیدی تا انقلاب اسلامی 1357 خورشیدی کلا 24 دوره مجلس شورای ملی تشکیل شد که البته در میان برخی از این دوره ها ایام فترت پیش می آمد و کشور بدون مجلس می ماند.

به اعتقاد بسیاری از پژوهشگران تاریخ معاصر نخستین دوره مجلس شورای ملی با وجود همه افت وخیز ها و ترکیب نامتجانس نمایندگان یکی از بهترین دوره های قانون گذاری در ایران بود.

جا افتادن این مفهوم که شاه مانند همه اهالی مملکت یک رای بیشتر ندارد و دیگر سایه خداوند روی زمین نیست، مهم ترین موضوعی بود که در مجلس اول باید برای مردم و نمایندگانی که از اصناف و گروه های سیاسی وارد خانه سپهسالار می شدند جا می افتاد.

مجلس در سیزدهم مهرماه 1285 درست 60 روز بعد از امضای فرمان مشروطه توسط مظفرالدین شاه قاجار در کاخ نیاوران بازگشایی شد. این مجلس که صنفی و طبقاتی بود در نخستین روز افتتاح خود مرتضی قلی خان هدایت ملقب به صنیع الدوله را که بیشتر از آن که چهره سیاسی باشد چهره فرهنگی بود به عنوان رئیس انتخاب کرد.

مهم ترین اقدام این مجلس تدوین قانون اساسی کشور در 51 اصل بود. حضور هدایت به عنوان یک چهره معتدل در تدوین سریع این قانون تاثیر زیادی داشت. بهارستان نشین ها می دانستند عمر شاه آن قدر به دنیا نخواهد بود و پیش از آن که بیماری کلیه و نقرس نفسش را بگیرد باید آن را به امضای او برسانند.

اما این تنها موضوع این مجلس نبود که رئیس سابق مدرسه دارالفنون را به عنوان رئیس برگزیده بود؛ قرارداد 1907 هم مطرح بود که ایران را به سه بخش بین روسیه، انگلستان و بی طرف تقسیم می کرد. قراردادی که بیشتر از بیست سال پیش ناصرالدین شاه قاجار آن را پیش بینی کرده بود و بر بخت شاهی که برای رفتن به شمال و جنوب مملکتش باید از اجنبی اجازه بگیرد لعنت فرستاده بود.

مرتضی قلی خان هدایت که از خاندان مشهور مخبرالدوله بود باید در مقابل چنین قراردادی می ایستاد. او که در آلمان رشته معدن خوانده بود در 35 سالگی وقتی به ایران بازگشت با نظر مثبت ناصرالدین شاه قاجار دختر مظفرالدین میرزا را به همسری گرفت و به خدمت اداره معادن درآمد که ضمیمه وزارت علوم و اوقاف بود که پدرش علی قلی خان مخبرالدوله وزیرش بود.

او که در فرنگ درس خوانده بود به فکر پیشرفت صنعت در ایران افتاد و اقدام به تاسیس کارخانه فلزکاری کرد. این کارخانه اگرچه نتوانست پیروز باشد، اما او را به مقام وزیر خزانه داری رساند. با امضای فرمان مشروطه او به همراه مشیرالدوله و محتشم السلطنه نظامنامه انتخابات را تدوین کردند.

او بعد از این بود که به عنوان رئیس مجلس برگزیده شد و تا شهریور 1286 در این سمت حضور داشت. اما سختی کار ریاست مجلس و کارشکنی های برادرزنش محمدعلی شاه صبر صنیع الدوله را سر آورد و بعد از ترور اتابک در ورودی مجلس استعفای خود را تقدیم کرد و جای خود را به میرزا محمودخان علامیر احتشام السلطنه داد.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا