53 قصه بلند شهرزاد برای هزار و یک شب ما - راوه بلاگ

داستان های علاالدین، علی بابا و سندباد تقریبا بخشی از فرهنگ عامه غرب شده اند، اگرچه این ها تنها در قرن هجدهم در اقتباس اروپایی به این مجموعه اضافه شدند. مانند بسیاری از ادبیات قرون وسطای اروپا، داستان ها، قصه های پریان، افسانه ها، تمثیل ها، حکایات و ماجراهای عجیب و غریب یا واقع گرایانه در یک داستان چارچوب بندی شده اند.

مکان وقوع ماجراهای هزار و یک شب، آسیای مرکزی یا جزایر یا شبه جزیره هند و چین است؛ زمانی که شاه شهریار متوجه شد در طول غیبت های خود، همسرش به طور منظم خیانت نموده است.

شاه همسرش و کسانی که با آن ها مرتکب خیانت شده است را می کشد. سپس با نفرت از تمام زنان، برای انتقام هر شب با یک زن ازدواج می نماید و روز بعد همسر جدید را می کشد تا زمانی که دیگر هیچ دختری در شهر نمی ماند.

وزیر او دو دختر به نام های شهرازاد ( شهرزاد) و دانازاد دارد و به خاطر این قضیه خیلی احساس نگرانی می نماید. شهرزاد که دختر عظیم وزیر است برای نجات خود و دیگران نقشه ای می چیند و اصرار دارد که پدرش او را به عقد شاه دربیاورد.

شهرزاد هر شب داستانی را برای شاه تعریف می نماید و قصه را ناقص می گذارد و قول می دهد که شب بعد آن را به انتها برساند. داستان­ ها آن قدر سرگرم کننده اند و پادشاه چنان مشتاق شنیدن انتها آن ها است که روز به روز کشتن او را به تعویق می اندازد و انتها نقشه ظالمانه خود را کنار می گذارد.

تنوع داستان ها و گستره جغرافیایی خاستگاه آن ها هند، ایران، عراق، مصر، ترکیه و احتمالا یونان است.

اولین مرجع شناخته شده هزار و یک شب بخشی از قرن نهم است. این کتاب در سال 947 توسط المسدی در بحث درباره داستان های افسانه ای ایران، هند و یونان نوشته شد. در 987 ابن ندیم اضافه می نماید که ابوعبدالله بن عبدالجشیاری مجموعه ای از 1000 داستان مشهور عربی، ایرانی، یونانی و دیگر داستان ها را شروع کرد ( 942 داستان) .

در قرن بیستم، دانشمندان غربی بر این باور بودند که هزار و یک شب یک اثر ترکیبی متشکل از داستان های محبوب است که در اصل به صورت شفاهی منتقل شده و در طول چند قرن ایجاد شده اند و در دوره ها و مکان های مختلف مطالبی به طرز ناخواسته­ ای اضافه شده است.

چندین لایه در این اثر، از جمله یکی از آن ها در بغداد و دیگری بعدها در مصر نوشته شد که در 1887 توسط مولر شناخته شد. تا اواسط قرن بیستم، به شش نسخه که دو ترجمه عربی قرن هشتم از هزار افسانه فارسی، به نام های الف لیله و لیله شناسایی شد. نسخه قرن نهم براساس کتاب الف لیله اما شامل داستان های دیگری نیز که در آن موقع وجود داشت، است. اثر قرن دهم توسط الجعفری بود. مجموعه ای متعلق به قرن دوازدهم، شامل داستان های مصری؛ و نسخه نهایی، که تا قرن شانزدهم ادامه یافت و شامل مطالب اولیه با اضافه کردن داستان های جنگ های صلیبی اسلامی و داستان هایی است که مغول ها به خاورمیانه آورده اند.

اولین ترجمه اروپایی هزار و یک شب، که اولین نسخه منتشر شده آن هم بود، توسط آنتوان گالان به نام Les Mille et Une Nuits، با ترجمه از متن عربی در فرانسه نوشته شد. متن اصلی گالند یک نسخه خطی چهار جلدی در سوریه بود، اما جلدهای بعدی حاوی داستان های بسیاری از منابع شفاهی و منابع دیگر است. از جمله معروف ترین ترجمه های قرن نوزدهم به زبان انگلیسی، ترجمه سر ریچارد برتون است که از ترجمه معتبر جان پین استفاده نموده است.

در ایران هم در سال 1259 شاهزاده بهمن میرزا دستور می دهد که کتاب هزار و یک شب از عربی به فارسی ترجمه گردد. در این راه محمدعلی خان اصفهانی که متخلص به سروش است، در تبدیل اشعار عربی به فارسی، محمد علی خان او را همراهی کرد. در نهایت در سال 1261 برای اولین بار کتاب هزار و یک شب در چاپخانه سنگی تبریز چاپ می گردد. کتاب هزار و یک شب 53 حکایت دارد.

بیوگرافی کوتاه عبداللطیف طسوجی

عبداللطیف طسوجی اهل طسوج و ساکن تبریز بود که در خانواده روحانی به جهان آمد و فارسی، عربی و علوم دینی را آموخت. عبداللطیف طسوجی که مترجم پرآوازه و چیره دست هزار و یک شب است و کتاب لغت برهان قاطع را در زمان سلطنت محمد شاه اصلاح نموده است.

اعتمادالسطنه در کتاب المآثر و و الآثار در خصوص عبداللطیف طسوجی چنین نوشته ای دارد: میرزا عبداللطیف طسوجی ادیبی اریب بود و به حکـم بنـدگان اعلیحضـرت شـهریاری دام سلطانه کتاب هالف لیله و لیله را از عربی به فارسی نقل نمود و اثری لایق گذاشت. جنـاب میـرزا محمد محسن خان مظفرالملک خلف الصدق آن عالم فاضل دام اقباله نیز بر سیرة پدر اسـت و در ادبیات و انواع صناعات استادی نامور.

• 6 کتاب جذاب درباره مولانا

قسمت­ هایی از کتاب هزار و یک شب را انتخاب کردیم برای مطالعه شما و داستان های دیگر را گذاشتیم که خودتان کتاب هزار و یک شب را بخوانید و از آن لذت ببرید.

گفت ای ملک جوان بخت جوان جادو گشته با ملک گفت مرا گمان این بود که غلامک کشته شد. پس من از خانه بیرون آمده بقصر شتافتم و در خوابگاه خویش بخشبیدم. چون بامداد شد دختر عم خود را دیدم که گیسوان بریده و جامه ماتم پوشیده پیش من آمد گفت درش شنیدم که یک برادرم را مار گزیده و برادر دیگرم از فراز بام بزیر افتاده و پدرم بجنگ دشمنان رفته هر سه مرده اند. اکنون سزاست که من بعزا بنشینم و گریان و ملول باشم. من گفتم هرآن چه خواهی بکن. سالی بماتم داری و اندوه بنشست. پس از سالی گفت باید بقصر اندر خانه بتا کنم و صورت قبری در آنجا بسازم و آنجا را بیت الحزان نامیده بماتم داری بنشیم. گفتم هر آنچه خواهی بکن. پس خانه و صندوقی بساخت و غلامک را بدانجا بیاورد که او نمرده بود ولی از آن زخم برنجوری همی زیست و سخن گفتن نمی توانست.