حمله مضاعف کرونا بر دستفروشان؛ هم جان و هم مال

به گزارش راوه بلاگ، کرونا که آمد همه دچار مشکل شدند اما برخی ها مشکلاتشان بیشتر است. دست فروش ها حالا دو مشکل اساسی دارند، هم نگران جانشان هستند و هم چون خریداران کمتر شده اند مشکل درآمد پیدا نموده اند

به گزارش خبرنگاران، نسرین هزاه مقدم خبرنگار ایلنا گزارشی در مورد این شرایط فراوری نموده است. در این گزارش آمده است: فضا ملتهب است؛ زن ها همگی با ماسک هایی بر صورت و اغلب، دستکش های یکبار مصرف بر دست، روی جایگاه ها به انتظار رسیدن به ایستگاه مقصد، لحظه شماری می نمایند. همه جا خلوت است، خلوت تر از هر زمان و وقتی یادت می افتد که فقط بیست و چند روز تا شب عید مانده، این خلوتیِ واگن ها و راهروها، بزرگ تر و برجسته تر می گردد و توی ذوق می زند.

و در همین خلوتی غوطه ور هستیم که ناگهان در اولین ایستگاه، درهای واگن قطار بازمی گردد و زنی میانسال و خسته با کوله باری سنگین بر دوش و روی دست ها، به داخل می آید؛ وارد نشده، ساک کار را زمین می گذارد و آغاز به تبلیغ می نماید: شال، 35 هزار تومان، شال دور-دست دوز، 35 هزار تومان؛ این را بیرون 70 هزار تومان هم نمی دهند؛ پول ندارید، کارت خوان هم هست....

همچنان مشغول گفتن است که با اولین ترمز ناگهانی قطار، تلوتلو می خورد و ناگهان با یکی از زن هایی که روی نیمکت ها نشسته اند، تماس پیدا می نماید اما در آخرین لحظه خودش را نگه می دارد که روی زن ولو نگردد؛ زن ناگهان مثل برق گرفته ها از جا بلند می گردد و با غضبی که در چشم هایش شعله می کشد، می گوید: چرا می خوری به من؟! واقعاً توی این کرونا هم باید جنس بفروشی؟!

هنوز زن دستفروش، نتواسته خودش را جمع و جور کند و عذرخواهی کند که زنِ ترسان همچنان یک ریز به غرولند ادامه می دهد: ما که آمدیم مترو مجبوریم؛ چطور باید خودم را سر کار برسانم؟! شما لااقل نیایید تا واگن ها خلوت گردد؛ آخر توی هر واگنی برای فروش جنس های بنجلت می روی و بعد می آیی و ما را آلوده می کنی؟!

این صحنه، این دعوای میان زنی نگران و زنی نگران تر، تا زمان رسیدن به مقصد نهایی امتداد می یابد؛ در کشاکشِ همین نگرانی و ترس، زن ها پیاده می شوند و ضمناً مراقبند که دست و بال شان با جایی تماس پیدا نکند؛ به سختی سعی می نمایند که به هیچ کجا نخورند!

اما زن غمگینی که با کوله باری از شال های نفروخته بر دوش، در ایستگاه آخر از واگن پیاده می گردد، نامش زهراست؛ مادر دو فرزند، یکی دانشجو و دیگری محصل و هر دو دختر. او از برخوردی که در واگن پیش آمده، دلخور است اما بیش از آن، از شرایط زندگی خودش دلخور است؛ شرایطی که مجالِ نفس کشیدنِ آرام برایش نگذاشته است:

هر روز از شهرک اندیشه به تهران می آیم برای کار؛ همسرم کارگر ساختمانی است و بعد از یک حادثه کار که از بالای داربست سقوط کرد، الان بیشتر از ده سال است که خانه نشین شده؛ او قطع نخاع است و گوشه خانه افتاده؛ آن سال ها که شوهرم سنگ کاری می کرد، کارگرهای ساختمانی بیمه درست و حسابی که نداشتند؛ همسرم نه بیمه بود و نه کارفرما بعد از آن سقوط، از او حمایت کرد؛ من ماندم با دو فرزند و یک مردِ زمینگیرِ خانه نشین....

وقتی خانه نشینی ممکن نیست!

زهرا این روزها بیشتر از همیشه غمگین است؛ اعلام نموده اند به جز در موارد ضرور و اضطراری از خانه بیرون نیایید و از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده نکنید اما برای زهرا، نان درآوردن، بسیار لازم است؛ برای خانواده زهرا، دو روز خانه نشستن به معنای یک هفته گرسنگی است.

او می گوید: این روزها از وقتی حرف این ویروس جدید شده، بیشتر از قبل مامورها به ما گیر می دهند؛ می گویند بارتان را جمع کنید و بروید؛ می گویند بارهای شما منشا آلودگی ویروس است؛ می گویند از این واگن به آن واگن، از این قطار به آن قطار نروید و مردم را آلوده نکنید اما نمی گویند اگر نرویم، خرج چند سر عائله چشم انتظار را از کجا بیاوریم؛ کرایه خانه را چطور جور کنیم و پول شهریه دانشگاه بچه هایمان را چه بکنیم!

زهرا که درد ناداری و ترسِ از دست رفتن سلامتیِ خانوداه جمع و جورش، همزمان در چشمهایش، در صدایش و در حالت راه رفتن آرامش دیده می گردد؛ می گوید: به خدا من هم می ترسم؛ به خاطر همسرم که بدن ضعیفی دارد و هزار جور مرض و بیماری دارد، بیشتر از همه می ترسم؛ او زودتر از همه می گیرد؛ می گویند تعیین نیست تا کی باید مراعات کنیم؛ خب من مجبورم هر روز خطر کنم؛ هر روز بیایم و غرولند مردم را هم تحمل کنم! تازه روزی که خدای ننموده مریض شوم، اول مصیبت است؛ کل خانواده آن روز از هم می پاشد!

اگر می توانستند، حتماً نمی آمدند!

این روزها، امثال زهرا بسیارند؛ زن هایی با تیپ ها و قیافه های مختلف، از رده های سنی متفاوت که با هزار بیم و ترس، پا به سالن های مترو می گذارند و به دنبال یک لقمه نان، هم غرولند بقیه مسافران، هم گیر دادن های گاه و بیگاه ماموران و هم خطر بیمار شدن را به جان می خرند؛ همه این زن ها شرایط بسیار دشواری دارند اما یک چیز روشن است: اگر می توانستند، حتماً نمی آمدند!

چرا یک سالن یا محوطه خاصی با رعایت همه نکات ایمنی و بهداشتی در مکانی متعلق به شهرداری تهران برپا نمی نمایند تا این زنان بتوانند حداقل تا زمان برطرف بحران کرونا، در آنجا اجناس شان را بفروشند و خرج خانواده هایشان را دربیاورند؟!

در این بحبوبحه کرونا و ارائه مدامِ راه های درمان و پیشگیری، هیچکس به فکر زن هایی مثل زهرا نیست؛ آمار تعیینی از تعداد زنان دستفروش در متروی تهران وجود ندارد؛ این زن ها و دغدغه هایشان، در همه حرف ها، گزارش ها و مصاحبه ها غایب هستند و هیچ نهاد یا فرد مسئولی نمی گوید چه بکنیم که زنان دستفروش مترو آلوده نشوند؛ یا چگونه یک سالن یا محوطه خاصی با رعایت همه نکات ایمنی و بهداشتی در مکانی متعلق به شهرداری تهران برپا کنیم تا این زنان بتوانند حداقل تا زمان برطرف بحران کرونا، در آنجا اجناس شان را بفروشند و خرج خانواده هایشان را دربیاورند. تنها راهکاری که همیشه و همیشه در ارتباط با این زن ها به ذهن مسئولان می رسد، جمع آوری و برخورد است: اجازه ندهیم خیلی راحت وارد سالن های مترو شوند و به گسترش آلودگی یاری نمایند! غافل از اینکه این زن ها را نمی توان جمع کرد؛ تا بیکاری و فقر هست، تا حمایت اجتماعی از زنان سرپرست خانوار و تنها، وجود ندارد و تا فرصت های امرار معاش محدود هستند، این زن ها هم هستند، حضور این زن ها با بار و بنه هایی که ناگزیر بر دوش می کشند، واقعیتی ست که نمی توان آن را انکار کرد.

به ازای هر چهار مرد، تنها یک زنِ فعال!

مدرسه ها گاهاً تعطیل می شوند و معلم ها در خانه می مانند؛ برای کارگران و حفاظت از آنها راهکارهایی مثل ضدعفونی کردن محیط و تست روزانه حرارت بدن پیشنهاد می گردد؛ به پرستاران و کادر درمان تجهیزات ایمنی می دهند اما برای زن های کوله بردوشِ مترو، هیچ فکری نمی نمایند! حال آنکه بیکاری و سرگردانی زنان و اشتغال ناگزیر آنها در اقتصاد غیررسمی، فقط محدود به زنان میانسال یا کم سواد نیست؛ گزارش تابستان سال جاریِ مرکز آمار ایران می گوید از هر چهار زن دانش آموخته دانشگاه در ایران، حداقل یک نفر بیکار است، به طوری که نرخ بیکاری زنان فارغ التحصیل دانشگاه 25,3 درصد است درحالی که برای مردان این شاخص 12,4 درصد است. آن طورکه در گزارش مرکز آمار ایران از نرخ اشتغال در بهار سال جاری آمده، به ازای هر چهار مرد، تنها یک زن در اقتصاد مشارکت فعال و رسمی دارد. اما شاید از آن سه زن دیگر که در آمارهای مشارکت رسمی مالی حضور ندارند، حداقل یکی سرنوشتی مانند زهرا داشته باشند؛ سرنوشتی که در بهترین حالت، با دستفروشی، دوندگی هر روزه و شنیدن غرولند دیگران آمیخته است.

بر طبق آمارهای رسمی، درحالیکه 19 درصد از کل کارگران کشور را زنان تشکیل می دهند، در بخش غیررسمی اقتصاد این آمار 25 درصد است؛ یعنی 25 درصد از کارگران غیررسمی را زنان تشکیل می دهند که اگر آمار 10 میلیون نفری شاغلان غیررسمی را که در اردیبهشت 96، علی ربیعی (وزیر وقت تعاون، کار و رفاه اجتماعی) ارائه داد، مبنا قرار دهیم، متوجه می شویم، حدود 2 میلیون زن در اقتصاد غیررسمی مشغول به کار و درآمدزایی هستند.

2 میلیون زن شاغل در اقتصاد غیررسمی، سایه های محو اما ایستاده ای هستند که هیچ کس آنها را نمی بیند؛ این دو میلیون زن، در همه گفتمان های ایمنی، بهداشتی، حمایتی و برطرف بحران، غایبند و هیچ کس، نگران سرنوشت شان نیست.

کوشش ناگزیر برای بقا!

زهرا کریمی موغاری (استاد اقتصاد دانشگاه مازندران) حضور این زنان را در ژانرِ کوشش ناگزیر برای بقا دسته بندی می نماید و معتقد است؛ این زن ها زدودنی نیستند و باید حمایت شوند؛ نباید بار سنگین زندگی چند میلیون خانوار کشور بر دوش زن هایی باشد که هیچ فرصتی برای اشتغال شایسته و رسمی ندارند.

او می گوید هر کوشش قهری برای زدودن این زن ها از چهره اجتماع، منجر به به تن فروشی یا مشارکت در معاملات مواد مخدر یا خلاف کاری های دیگر می گردد که در این شرایط، خشونت هم در خانواده ها افزایش پیدا می نماید.

کرونا آمده اما معلوم نیست به این زودی ها برود! در این شرایط کسی به فکر زهرا و زن های دستفروش مترو نیست؛ این زن ها هر روز در معرض خطر هستند اما نمی توانند در خانه بمانند و پا به میدان خطر نگذرانند؛ این زن ها هر روز می آیند و با دنیایی از درد و دغدغه و ترس، کلنجار می فرایند؛ این زن ها که خون شان از هیچ شهفرایند دیگری کمرنگ تر نیست، اگر می توانستند حتما نمی آمدند!