همه چیز درباره تشخیص و درمان کم کاری تیرویید - راوه بلاگ

کم کاری تیرویید یعنی غده تیرویید قادر نیست به مقدار کافی هورمون تیرویید برای فعالیت نرمال بدن فراوری کند. بنابراین زمانی که مقدار هورمون تیرویید در خون فردی کاهش یابد، آن فرد دچار کم کاری تیرویید شده است.

چه عواملی باعث کم کاری تیرویید می شوند؟

دلایل زیادی برای عدم توانایی سلول های تیرویید در ترشح هورمون تیرویید وجود دارد. علت های عمده از شایع ترین تا نادرترین موارد عبارتند از:

-بیماری های اتوایمیون یا خودایمنی: در بدن برخی از افراد سیستم ایمنی که در واقع بدن را از تهاجم عفونت محافظت می نماید، سلول ها و آنزیم های مربوط به غده تیرویید را به عنوان مهاجم تلقی نموده و به آن ها حمله می نماید. در پی این مسئله سلول ها و آنزیم های کافی برای تهیه هورمون تیرویید به مقدار کافی وجود نخواهد داشت. شیوع این موضوع در خانم ها بیشتر است. التهاب تیرویید به علت بیماری های اتوایمیون(خود ایمنی) می تواند به طور ناگهانی یا در طول سال ها به آهستگی اتفاق افتد.

-برداشتن قسمت یا تمام نسج تیرویید (جراحی): در برخی از بیماری های تیرویید مثل وجود گره یا سرطان یا پرکاری تیرویید احتیاج به انجام جراحی برای داشتن قسمتی یا تمام تیرویید است. چنانچه تمام نسج تیرویید خارج شود بیمار قطعا دچار کم کاری تیرویید خواهد شد و چنانچه بخشی از تیرویید برداشته شود در آن صورت امکان ساخت هورمون تیرویید به مقدار کافی وجود دارد.

-درمان با مواد رادیواکتیو (پرتودرمانی): تعدادی از بیماران با توضیح حال پرکاری تیرویید، گواتر گره ای یا سرطان تیرویید باهدف تخریب تیرویید با رادیواکتیو درمان می شوند به علاوه افراد مبتلا به بیماری هوچکین، لنفوم یا سرطان های سر و گردن نیز با پرتوهای رادیواکتیو درمان می شوند. همه این بیماران به واسطه درمان می توانند بخشی یا تمام فعالیت تیرویید خود را از دست بدهند.

کم کاری تیرویید مادرزادی: تعدادی از نوزادان به هنگام تولد یا فاقد تیرویید بوده یا تنها بخشی از آن را دارند یا اینکه تمام تیرویید یا بخشی از آن در جای دیگری از بدن غیر از جای طبیعی خود واقع شده است. در برخی از نوزادان نیز سلول های تیرویید یا آنزیم های آن به صورت طبیعی کار نمی نمایند.

-التهاب تیرویید: التهاب تیرویید یا غده تیرویید، معمولا به علت حمله سیستم ایمنی بدن یا عفونت های ویروسی اتفاق می افتد. در پی این اتفاق ذخایر هورمونی تیرویید به داخل جریان خون تخلیه می شود و بنابراین می تواند باعث ایجاد علایم پرکاری تیرویید شود. بعد از آن فعالیت تیرویید به تدریج کاهش می یابد.

-کمبود یا افزایش ید دریافتی: غده تیرویید برای ساخت هورمون احتیاج به ید دارد. این ید به وسیله غذا وارد بدن شده و از راه جریان خون وارد تیرویید می شود. فراوری کافی هورمون تیرویید منوط به مقدار کافی ید در بدن است. مصرف ید به مقدار زیاد می تواند باعث کم کاری تیرویید یا بدتر شدن آن شود.

-آسیب به غده هیپوفیز: غده هیپوفیز که در مغز واقع شده است به غده تیرویید فرمان می دهد که چه مقدار هورمون بسازد. چنانچه غده هیپوفیز به هر علتی مانند صدمه ناشی از تومور مغزی، اشعه یا جراحی دچار آسیب شود، دیگر قادر نیست به تیرویید فرمان دهد، در نتیجه تیرویید قادر به ساخت هورمون به مقدار کافی نخواهد بود.

-اختلالات نادر: برخی از این بیماری ها به طور منتشر تیرویید را اشغال نموده و باعث اختلال در کارکرد تیرویید می شوند. به عنوان مثال بیماری های آمیلوییدوز با رسوب پروتیین آمیلویید، سارکوییدوز با رسوب گرانولوم و هموکروماتوز با رسوب آهن در تیرویید باعث اختلال در فعالیت آن می شوند.

علایم کم کاری تیرویید چیست؟

زمانی که سطح هورمون های تیرویید در خون بسیار پایین باشد و سلول های بدن در معرض مقدار کافی هورمون تیرویید قرار نگیرند، متابولیسم (سوخت وساز) بدن کند می شود. در این شرایط شما احساس سرمای بیشتری می کنید، به راحتی خسته می شوید، در پوست خود احساس خشکی بیشتری می کنید، احساس افسردگی و فراموشی نسبت به مسائل دارید و ازلحاظ مزاجی ممکن است دچار یبوست شوید. به علت تنوع علایم تنها راه دقیق برای اطمینان از تشخیص کم کاری تیرویید انجام آزمایش خون است.

کم کاری تیرویید چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص صحیح کم کاری تیرویید وابسته به یافته های زیر است:

- علایم: علایم کم کاری تیرویید به طور خاص تنها در این بیماری مشاهده نمی شود و بسیاری از علایم کم کاری تیرویید در افرادی با بیماری های دیگر نیز دیده می شود. یکی از راه هایی که می تواند یاری نماینده باشد این است که آیا این علامت همواره با شما بوده است؟. که در این صورت احتمال کم کاری تیرویید کمتر می شود یا احساس تغییری است که مدتی در شما به وجود آمده است. در این مورد احتمال کم کاری تیرویید بیشتر است. علاوه بر معاینه غده تیرویید، پزشک در پی علایمی مانند پوست خشک، تورم، کند شدن رفلکس ها، کاهش ضربان قلب می شود.

- تاریخچه پزشکی و فامیلی: شما باید موارد زیر را با پزشک خود در میان بگذارید:

- تغییراتی در سلامت شما با احساس کاهش در مقدار فعالیت.

- سابقه جراحی تیرویید.

- سابقه تابش اشعه رادیواکتیو به گردن برای درمان سرطان.

- سابقه دریافت داروهایی که باعث کم کاری تیرویید می شوند.

- سابقه ابتلای افراد خانواده تان به بیماری های تیرویید مانند کم کاری تیرویید.

علاوه بر معاینه غده تیرویید، پزشک در پی علایمی مانند پوست خشک، تورم، کند شدن رفلکس ها و کاهش ضربان قلب می شود.

- آزمایش خون: در تشخیص کم کاری تیرویید دو آزمایش مورد استفاده قرار می گیرد؛ آزمایش TSH یا هورمون محرک تیرویید که مهم ترین و حساس ترین آزمایش برای تشخیص کم کاری تیرویید است.

آزمایش T4 که آزمایش از یکی از هورمون هایی که غده تیرویید فراوری می نماید، است.

درمان کم کاری تیرویید

بنابر اعلام گروه تیرویید مرکز تحقیقات غدد، پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران، درمان قطعی برای کم کاری تیرویید وجود ندارد و بیشتر بیماران تا انتها عمر این بیماری را همراه دارند. در بیشتر بیماران مانند افرادی که به علت حمله ویروس دچار التهاب تیرویید می شوند و بیماران مبتلا به التهاب تیرویید پس از حاملگی، کم کاری تیرویید درمان خواهد شد. کم کاری تیرویید ممکن است شدید یا خفیف باشد. اگر فعالیت تیرویید کاملا کنترل شود علایم کم کاری تیرویید به خوبی متوقف شده و بهبود می یابد. در بیشتر بیمارانی که کم کاری تیرویید آنها برگشت پذیر نیست می توان علایم آنها را به طور کامل کنترل کرد.