آمار باورنکردنی از اندازه مهاجرت ایرانیان نسبت به کل مهاجران جهان ، تحصیل یک درصد دانشجویان ایرانی در 100 دانشگاه برتر جهان - راوه بلاگ

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرنگاران، با توجه به آنکه در روز های اخیر آمار ضد و نقیضی از مهاجرت نخبگان مطرح می گردد و بسیاری بر این باورند که ایران در بحث تربیت نیرو های انسانی و فرستادن آن ها به خارج از کشور تخصص پیدا نموده است، بر آن شدیم تا با علی حسینی معاون توسعه روابط بین الملل مرکز تعاملات علمی و فناوری ریاست جمهوری در این باره صحبت کنیم.

صحبت درباره مهاجرت نخبگان یا استعدادهای برتر از کشور زیاد است، ایران از این نظر چه شرایطی دارد و آیا کشورهای دیگر هم با این پدیده روبرو هستند یا خیر؟

تمامی افرادی که مهاجرت می نمایند صرفا نخبه نیستند، نخبه فردی است که تاثیرگذاری داشته باشد؛ بنابراین برچسب نخبگی زدن به افراد توقعاتی را برای آن ها ایجاد می نماید و متاسفانه چالشی است که با آن روبرویم.

از سال 1394 کار روی بحث مهاجرت نخبگان و استعداد های برتر شروع شده است. در ابتدا واقعیت علمی (تحصیل، بعضی برای سرمایه گذاری، پناهندگی و غیره) مهاجرینی که از ایران رفته اند را مطابق با آمار های رسمی بین المللی آنالیز کردیم. علت استفاده نکردن از آمار های داخلی بدین خاطر است که متاسفانه دستگاه های مختلف در این خصوص به صورت جزیره ای رفتار کردند و پیدا کردن آمار دقیق ساده نیست، اما بعنوان مثال اداره مهاجرت آمریکا به صورت سالانه شمار افرادی که ویزای دانشجویی گرفتند را روی سایتش اعلام می نماید.

در بحث مهاجرت نخبگان یا دانشجویان (کشوری دانشجوفرست) در رده های 20 تا 30 جهان هستیم. در چند سال اخیر حدود 50 تا 55 هزار دانشجوی ایرانی در کشور های مختلف جهان مشغول تحصیل هستند. طبق آخرین آمار یک درصد دانشجویان ایرانی در صد دانشگاه برتر جهان (معمولا در آمریکای شمالی و اروپا) هستند.

به صورت کلی براساس آمار های بین المللی میانگین جمعیت مهاجرت ایرانیان به خارج از کشور در مقایسه با کل جمعیت مهاجرین جهان 1.8 دهم درصد است.

چرا روز به روز میل و رغبت به رفتن از کشور و تحصیل در دانشگاه های خارجی بیشتر می گردد؟ معاونت علمی در این زمینه چه برنامه ای دارد؟

معمولا ترغیب به مهاجرت بدون آنالیز صورت می گیرد، از طرف دیگر استعداد های برتر از دوران دبیرستان برای رفتن به خارج از کشور و تحصیل در دانشگاه های خارجی علاقه دارند، اما اینکه با چه برنامه ای بروند و در کجا و چه رشته ای تحصیل نمایند، یک چالش است.

علاوه بر آنالیز علل مهاجرت از سال 1394 روی بحث دیگری تحت عنوان چرخش نخبگان درحال کار هستیم. طی سال های گذشته تعداد زیادی از ایرانیان از دانشگاه های بسیار خوب جهان (بعضا در کشور های پیشرفته) فارغ التحصیل شدند که حال یا محقق هستند و یا در شرکت های هایتک فعالیت می نمایند.

آنالیز های لازم را انجام دادیم که چطور می توان از ظرفیت این افراد استفاده کرد؛ لذا پرسشنامه ای را جمعی از دانشجویان دانشگاه شریف که در دانشگاه استنفورد بودند، انجام دادند و دو محور موانع و چالش های همکاری و انگیزه افراد را برای بازگشت به ایران آنالیز کردند. اطلاعات و نتایج این پرسشنامه هم اکنون در سایت bazgasht.info قابل ملاحظه است.

این پرسشنامه چه نتیجه ای داشت؟

مطابق نتایج این پرسشنامه بالای 70 درصد از ایرانیان خارج کشور علاقمندند به توسعه علم و فناوری کشور یاری نمایند و در این خصوص دغدغه دارند بعنوان مثال فرد از مقطع کارشناسی ارشد به خارج کشور رفته و حال بعد ازچندین سال تحصیل متوالی تمام شبکه های ارتباطی خود را در ایران از دست داده است و در حوزه تخصصی اش شرایط کشور را نمی داند؛ لذا فضای غیرشفاف ایران برای آن ها باعث می گردد به پیشنهادات خوب آنجا پاسخ مثبت دهند.

البته منظور صبحت ما مخاطبین محدود ایرانی هستند که در دانشگاه های تاپ جهان تحصیل می نمایند.

معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری چگونه چرخش نخبگانی را در کشور مدیریت و کنترل می نماید؟

از سال 94 با راه اندازی یک پلتفرم سعی کردیم این فضای غیرشفاف را برای نخبگان ایرانی خارج از کشور با معرفی مراکز علمی و فناوری، شرکت های دانش بنیان و زیست بوم کارآفرینی شفاف کنیم.

بعلاوه به وسیله انجمن های تخصصی ایرانیان خارج از کشور سعی شد چالش سربازی را با تعریف یک پروژه دانشگاهی برای آن ها حل کنیم بدین صورت که در طی این پروژه هم آن ها با ظرفیت های کشور آشنا می شوند و هم دانشگاه نسبت به آن ها شناخت پیدا می نماید واینگونه می توانند برای هیئت علمی شدن یا راه اندازی شرکت های دانش بنیان و استارتاپی راحت تر تصمیم بگیرند.

در شش سال اخیر بیش از 10 هزار درخواست همکاری از افراد برجسته ایرانی خارج از کشور در این پلتفرم ثبت شده است که سعی کردیم اعتماد آن ها را جلب نموده و شرایط رفت و آمد آن ها به کشور را فراهم کنیم.

از این 10 هزار نفر بیش از 2300 نفر حال ایران هستند که یا هیئت علمی دانشگاه های ما شدند و یا استارتاپ راه اندازی کردند. به واسطه این دسته از افراد تا به امروز 300 شرکت دانش بنیان در کشور ایجاد شده است. به یاری ایرانیان خارج از کشور تا به امروز توانسته ایم حدود 5 هزار سخنرانی و کارگاه تخصصی برگزار کنیم.

این برنامه یاریی هم به کاستن از آمار مهاجرت تحصیل کردگان و جوانان کشور هم نموده است؟

موضوع مهمتر آنکه از این دسته افراد درخواست کردیم که فضای مهاجرت را برای دانشجویان به صورت واقعی توضیح دهند، چون بسیاری از افراد فکر می نمایند اگر به کشور های آمریکایی و اروپایی بروند خیلی راحت و سریع فضای کار و تحصیل برایشان فراهم می گردد؛ اما تنها کسانی که تجربه کار و تحصیل در آن کشور ها را دارند می دانند که شرایط به چه شکل است.

اینگونه افراد با دید بازتری می توانند برای مهاجرت تصمیم بگیرند و دانشگاه یا رشته تحصیلی شان را انتخاب نمایند.

پس این همه آمار و گزارش های ضد و نقیضی که اتفاقا از سوی بعضی مسئولان کشور برای مهاجرت نخبگان مطرح می گردد، چیست؟ چرا خودمان شرایط ایران را غیرواقعی جلوه می دهیم و اینگونه بهانه دست رسانه های خارجی می دهیم که شرایط تحصیل و زندگی جوانان در ایران ناامیدنماینده است و آینده ای ندارند؟

متاسفانه گاهی اعلام آمار های غیررسمی دغدغه ها را زیاد می نماید، زمانی وزیرعلوم، تحقیقات و فناوری وقت، از خروج سالانه 150 هزار نخبه از کشور مطابق با آمار صندوق بین المللی پول اطلاع داد، در آن موقع اعلام کردیم هرکسی این آمار و گزارش را پیدا کرد 100 میلیون تومان جایزه به او پرداخت می کنیم.

وقتی مسئولان آماری را اعلام می نمایند معمولا رسانه های داخلی و خارجی به آن استناد می نمایند بدون آنکه توجه نمایند اصلا چنین آماری صحت دارد یا خیر. این صحبت درست است که افراد زیادی به مهاجرت علاقه دارند، اما این علاقمندی تا بخواهد به رفتن از کشور منجر گردد فاصله زیادی است. یا در جدیدترین اخبار اعلام شده است که 3 هزار پزشک از کشور مهاجرت نموده اند؛ درحالی که طی صحبت با وزارت بهداشت متوجه شدیم این آماربدین صورت صحت ندارد.

بخش دوم و ادامه مصاحبه با سید علی حسینی معاون توسعه روابط بین الملل مرکز تعاملات علمی و فناوری ریاست جمهوری در روزهای آینده منتشر می گردد...