ازبکستان و اوراسیا؛ بسترهای تعامل زمینه های تقابل

به گزارش راوه بلاگ، در سال گذشته میلادی یکی از موضوعات محوری در فضای سیاسی و مالی ازبکستان، بحث پیوستن این کشور به اتحادیه مالی اوراسیا بود که هنوز هم ادامه دارد.

الکساندر کنیازف کارشناس سیاسی روس در تحلیلی که در اختیار خبرنگار خبرنگاران در دوشنبه قرار داد، به آنالیز چشم انداز تعامل و عضویت ازبکستان در اتحادیه اقتصادی اوراسیا پرداخت.

در این تحلیل آمده است: در سال گذشته بحث تعامل ازبکستان با اتحادیه اقتصادی اوراسیا یکی از موضوعات مهم مربوط به تحولات سیاسی و اقتصادی این کشور بوده است.

در این دوره، پیرامون این موضوع نه تنها دیدگاه های کارشناسان مطرح شد بلکه تعدادی از سیاستمداران ازبکستان و روسیه از جمله مقامات عالی این کشورها اظهار نظر کردند.

معلوم است که اتخاذ تصمیم در این زمینه جدای از بحث منافع اقتصادی، ملاحظات سیاسی را نیز به همراه دارد. از جمله این موضوع مطرح خواهد شد که پیوستن ازبکستان به اتحادیه اقتصادی اوراسیا بحث ضرورت منصرف شدن این کشور از اصل حفظ فاصله بین منافع قدرت های جهانی را پیش خواهد آورد.

به ویژه اینکه برای رهبری روسیه جنبه سیاسی همگرایی در چارچوب این سازمان از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.

در صورت پیوستن ازبکستان به اتحادیه اقتصادی اوراسیا، فاصله دریافت این کشور از ساختارهای همگرایی موجود در فضای شوروی سابق همانند گذشته چندان امکان پذیر نخواهد بود.

این موضوع فقط به اتحادیه اقتصادی اوراسیا محدود نشده بلکه در موارد دیگر و از جمله منطقه آزاد تجاری سازمان همکاری های شانگهای نیز که چین در آن به دلیل پتانسیل بالای اقتصادی حرف اول را می زند، صدق خواهد نمود.

منتقدین پیوستن ازبکستان به اتحادیه اقتصادی اوراسیا به طور مستقیم مواضع ضد روسی و ضد همگرایی نگرفته و عمدتاً به این موضوع اشاره می نمایند که بدون اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیز همکاری های دو جانبه تاشکند با مسکو و نورسلطان از رشد مطلوبی برخوردار می باشد.

به عنوان مثال ازبکستان تنها کشور خارج از اتحادیه اقتصادی اوراسیا است که تسلیحات روسی را با قیمت های داخلی خریداری می نماید (یعنی بدون عضویت نیز از چنین مزایایی برخوردار می باشد).

همچنین به آن اشاره می گردد که بدون مشارکت ازبکستان در سازمان پیمان امنیت جمعی نیز مسائل امنیت منطقه ای با موفقیت دنبال می گردد که حاکی از موثر تمام شدن فعالیت های دوجانبه تاشکند با مسکو می باشد.

همکاری در چارچوب منطقه آزاد تجاری کشورهای مستقل همسود (که همه اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا در آن حضور دارند) نیز به نفع ازبکستان خواهد بود.

در عین زمان هیچ یک از منتقدین نمی توانند منکر این واقعیت باشند که تعامل اقتصادی و سیاسی با کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا یکی از اولویت های مهم رهبری ازبکستان به شمار می رود.

با توجه به روحیات موجود در میان رهبری و نخبگان سیاسی ازبکستان، می توان این پیش بینی را داشت که در زمینه همکاری با اتحادیه اقتصادی اوراسیا گزینه های زیر مطرح خواهد بود:

- امضاء ﻣﻮاﻓﻘﺘﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ آزاد ﺗﺠﺎری ﺑﯿﻦ اﺗﺤﺎدﯾﻪ اﻗﺘﺼﺎدی اوراﺳﯿﺎ و ازبکستان (مشابه موافقتنامه امضا شده بین ایران و این اتحادیه)؛

- کسب مقام ناظر در اتحادیه اقتصادی اوراسیا (همانند مولداوی). در دسامبر سال 2019 شوکت میرضیایف رئیس جمهور ازبکستان ضمن پیغام خود به مجلس کشورش به تمایل تاشکند نسبت به این چارچوب همکاری با اتحادیه اقتصادی اوراسیا تاکید نمود؛

- عضویت کامل ازبکستان در اتحادیه اقتصادی اوراسیا در بلندمدت؛

- احتمال در نظر دریافت فرمول جدید تعامل ازبکستان با اتحادیه اقتصادی اوراسیا با توجه به منافع تاشکند و اهمیت سیاسی این موضوع برای روسیه.

این نکته قابل ذکر است که بحث مربوط به چارچوب ها و جدول زمانی احتاقتصادی پیوستن این کشور به اتحادیه اقتصادی اوراسیا پس از انتشار دکترین توسعه جامع اقتصادی و اجتماعی ازبکستان تا سال 2030 راه افتاد.

بر اساس این سند، ازبکستان در سال های 2020 - 2021 به وسیله امضای ﻣﻮاﻓﻘﺘ ﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ آزاد ﺗﺠﺎری با اﺗﺤﺎدﯾﻪ اﻗﺘﺼﺎدی اوراﺳﯿﺎ، به توسعه تجارت خارجی دست خواهد یافت.

البته همزمان بر ضرورت تداوم مذاکرات با سازمان تجارت جهانی و تعداد دیگری از نهادها و کشورها (از جمله مذاکرات در رابطه به توافق نامه مشارکت و همکاری گسترده با اتحادیه اروپا به مرحله نهایی رسیده و امضای آن برای سال 2021 پیش بینی شده) تاکید شده است.

در مرحله دوم (طی سال های 2022 - 2025) بحث پیوستن کشور به اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان تجارت جهانی، آزادسازی سیاست تجاری و صادرات، تجدید نظر در خصوص موانع تجاری غیر تعرفه ای و انطباق آنها با توافق نامه ها و استانداردهای سازمان تجارت جهانی مورد توجه قرار داده خواهد شد.

چنین به نظر می رسد که تعامل ازبکستان با اتحادیه اقتصادی اوراسیا (از ارزیابی چشم انداز مشارکت در این سازمان به عنوان ناظر گرفته تا توافق احتاقتصادی ایجاد منطقه آزاد تجاری و پایان تصمیم عضویت کامل در آن) درباره چگونگی شرایط به موضوعات زیر بستگی خواهد داشت:

- افزایش سطح مبادلات تجاری با اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا از جمله ایجاد فراوریات مشترک با هدف صادرات. در این زمینه بحث تأثیر تعرفه های معین شده توسط روسیه برای ترانزیت کالا و محصولات نهایی ازبکستان به بازارهای خارجی از اهمیت زیادی برخوردار می باشد.

- توسعه روابط تجاری و اقتصادی اتحادیه اقتصادی اوراسیا با شرکای خارجی خود به وسیله مناطق آزاد تجاری. در این رابطه اثربخشی عملکرد منطقه آزاد تجاری با ایران، پیشرفت مذاکرات مربوطه با هند، فعالیت مناطق آزاد تجاری با ویتنام و سنگاپور (ارزیابی دسترسی به بازارهای جنوب شرق آسیا) مهم خواهد بود.

- فرصت ها و محدودیت های مربوط به همسان سازی سیاست گذاری های سازمان کشورهای مستقل همسود و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در زمینه های گمرکی، استاندارد سازی (از جمله برچسب زدن کالا)، مدیریت دیجیتالی ساختارها و ارائه خدمات قوه مجریه.

- پویایی اقتصاد ملی روسیه؛ قابلیت های روسیه به عنوان یاری نماینده اقتصادی به بخش های خاص اقتصاد این کشور و شرکت های بزرگی که روی فراوری و نیروی انسانی ازبکستان سرمایه گذاری می نمایند، بستگی دارد.

البته باید به این نکته نیز اشاره گردد که در ماه اکتبر سال 2019 ویلبرور راس وزیر بازرگانی آمریکا با توجه به جدی شدن بحث تعامل تاشکند با اتحادیه اقتصادی اوراسیا گفت که کوشش ازبکستان برای عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا می تواند فرایند پیوستن این کشور به سازمان تجارت جهانی را پیچیده نموده و به تأخیر اندازد.

بدون شک این پیغام واشنگتن به طور جدی روی تصمیم تاشکند در رابطه به معین سطح تعامل با اتحادیه اقتصادی اوراسیا تاثیر گذاشت، به طوری که در چشم انداز نزدیک عضویت در مقام ناظر در این اتحادیه را برای خود مناسب تشخیص داده است.

انتهای پیغام/ح