آیا می گردد در دز اول و دوم از واکسن های مختلف استفاده کرد؟ - راوه بلاگ

به گزارش ایسنا، جلیل توکل افشاری در خصوص ایمنی واکسن ها در مقابل کرونای دلتا، اظهار کرد: گزارش شده است که تمام واکسن های ویروس کرونا چیزی حدود 80 تا 95 درصد بعد از گذشت دو تا سه هفته از تزریق دوز دوم ایمنی ایجاد می نمایند، اما هیچ کدام از واکسن های موجود علیه سویه دلتا ایمنی گزارش شده قبلی را ایجاد نمی نمایند و در حقیقت درصد ایمنی که در برابر کرونای دلتا ایجاد می نمایند، کاهش یافته است.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا واکسن های موجود در برابر جهش های احتمالی این ویروس در آینده، ایمنی لازم را دارند یا نه، اعلام کرد: جهش هایی که از ویروس کرونا ظهور پیدا می نمایند، معمولا در یک قسمتی از ساختمان ویروس که عمدتا ژنوم آن است، اتفاق می افتد. این مسئله باعث می شود ویروس تغییر رفتار دهد؛ مانند سویه دلتا که شرایط و عفونت زایی آن به مراتب از نوع قبلی بیشتر است.

توکل افشاری توضیح داد: ممکن است جهش جدیدی که از ویروس اتفاق می افتد با ویروس های قبلی حدود 80 درصد مشابه باشد که در اصطلاح ژنتیکی می گوییم این جهش ها همولوژی دارند؛ بنابراین این طور نیست که واکسن های موجود در برابر یک جهش جدیدی از ویروس کرونا صد درصد موثر نباشد، بلکه واکسن ها این جهش ها را هم پوشش می دهند، اما به دلیل تغییرات ایجاد شده در بخشی از ژنوم ویروس، ممکن است سیستم ایمنی متفاوت تر عمل کند و درصد ایمنی واکسن ها کاهش یابد.

استاد ایمنی شناسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص عوارض واکسن ها اظهار کرد: تمامی واکسن ها یک سری عوارض مشابه و مشترک همچون سردرد، بدن درد، درد عمیق در محل واکسیناسیون و... دارند که بین 48 تا 72 ساعت رفع می شود، اما در خصوص واکسن آسترازنکا گزارش های بسیار نادری در خصوص عوارض شدیدتری بعد از تزریق وجود داشته است.

وی ادامه داد: در این گزارش ها ایجاد عوارض شدید و خطرناکی از جمله ایجاد لخته خون در بعضی از افرادی که این واکسن را دریافت کردند، اسم شده که به همین خاطر در بعضی از کشور ها برای مدتی تزریق واکسن آسترازنکا را متوقف نموده بودند. اما در مجموع درصد این گزارش ها در سطح دنیا بسیار ناچیز است و دلیل نمی شود که ایمنی واکسن را زیر سوال ببرد.

توکل افشاری اضافه کرد: لخته خون عمدتا باعث ایجاد یک سری عوارض نورولوژی شده و سیستم عصبی در مغز را دچار مشکل می نماید که می تواند منجر به مرگ شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پاسخ به این پرسش که آیا چنین عوارض شدیدی بعد از تزریق آسترازنکا در داخل ایران هم گزارش شده یا نه، گفت: ما این گزارش ها را که در بعضی از کشور ها رخ داده در مقالات بین المللی مشاهده نموده ایم و در داخل کشور خودمان چنین موردی نشنیده ایم.

استاد ایمنی شناسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در رابطه با توصیه های عدم تزریق آسترازنکا برای افراد زیر 50 سال، گفت: این مسئله به نوع و پلتفورم واکسن برمی شود. واکسن های آسترازنکا و اسپوتنیک وی مبتنی بر DNA هستند و در این واکسن ها از یک وکتور استفاده می شود. پلتفورم بعضی از واکسن ها هم مبتنی بر RNA و بعضی دیگر از جمله برکت و سینوفارم از ویروس کشته یا ضغیف شده است.

وی اضافه کرد: واکسن هایی که از نوع DNA هستند، به دلیل استفاده از نوع حامل یا وکتور، گفته می شود که ترجیحا در افراد زیر 60 یا 50 سال تزریق نشود.

توکل افشاری ضمن اظهار به اینکه تمام تزریقات دز دوم واکسن ها بین 30 تا 45 روز مطرح شده است که شامل واکسن آسترازنکا هم می شود، گفت: عملکرد سیستم ایمنی در هر فرد بر اساس یک سری از فاکتور ها از جمله فاکتور های ژنتیکی فرق دارد. ممکن است عده ای دز دوم واکسنی را استفاده نمایند، اما بعد از دو هفته آنتی بادی آن ها زیر لِول ایمنی باشد، در صورتی که ممکن است فرد دیگری که در همان زمان، همان واکسن را زده باشد و ایمنی لازم در برابر واکسن در او ایجاد شده باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: دلیل این است که ژنتیک هم بر سیستم ایمنی تاثیرگذار است؛ بنابراین در فاصله 30 تا 45 روزه ممکن است واکنش ها و نوع ایمنی در افراد مختلف متفاوت باشد.

وی در ادامه با تاکید بر اینکه نوع و پلتفورم واکسن هایی که در دز اول و دوم تزریق می شود، باید یکسان باشد، گفت: در درجه اول توصیه جدی می شود که دز اول و دوم یک نوع واکسن تزریق شود، اما اگر از یک نوع واکسن نبودند، حتما از یک نوع پلتفورم در دو دز تزریق شود؛ به اسم مثال یک فرد نمی تواند دز اول آسترازنکا و دز دوم برکت بزند. زیرا آستارزانکا از DNA و پلتفورم برکت ویروس ضعیف شده یا کشته شده است، اما اگر فردی در دز اول سینوفارم زد، اما در دز دوم سینوفارم موجود نبود، می تواند واکسن برکت بزند؛ زیرا هردو از یک نوع پلتفورم، یعنی ویروس ضعیف شده یا کشته شده، هستند.

استاد ایمنی شناسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه واکسن اسپوتینک وی همچون آسترازنکا از DNA است، گفت: اما وکتوری که برای ساخت آسترازنکا استفاده می شود با وکتوری که در اسپوتنیک وی وجود دارد، فرق دارد؛ وکتور آسترازنکا مربوط به شامپانزه و وکتور اسپوتنیک وی از آنفلوآنزای انسانی گرفته شده است، اما در مجموع پلتفورم این دو واکسن یکی است؛ بنابراین اگر کسی اسپوتنیک زده، اما الان در دسترس نیست، یا باید منتظر بماند تا همان واکسن موجود شود و یا واکسن آسترازنکا را به اسم جایگزین تزریق کند.

توکل افشاری اعلام نمود: وقتی سیستم ایمنی با یک عامل بیگانه، آنتی ژن، میکروب یا ویروس روبرو می شود، در دفعه اول ایمنی ایجاد نمی شود و در حقیقت دز دوم است که باعث می شود یک سری سلول هایی سریعا وارد عمل شده و سیستم دفاعی بدن را به فاز ایمنی و محافظت ببرند؛ بنابراین اگر شما دوز اول یک نوع واکسن و دوز دوم نوع دیگری بزنید، سیستم ایمنی عملا گیج می شود و ایمنی لازم را ایجاد نمی نماید.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سرانجام تاکید نمود: بنابراین افراد به هیچ اسم در دز دوم واکسنی متفاوت با واکسن دز اول نزنند. ترجیحا همان واکسن دز اول و در غیر این صورت واکسنی با پلتفورم یکسان تزریق شود.